Zaćma

Zaćma, inaczej katarakta, to choroba objawiająca się zmętnieniem soczewki oka, co znacząco wpływa na zdolność widzenia. Zdrowa soczewka jest przezroczystą, dwuwypukłą strukturą zlokalizowaną pomiędzy tęczówką a ciałem szklistym. Pełni ona kluczową rolę, ponieważ odpowiada za załamywanie promieni świetlnych i ich skupianie na siatkówce. Dzięki zdolności do zmiany kształtu (akomodacji) soczewka pozwala na koncentrację wzroku na obiektach znajdujących się w różnych odległościach, zapewniając wyraźne widzenie zarówno z bliska, jak i z daleka. Jednakże, w miarę upływu czasu i naturalnego procesu starzenia, traci ona swoją elastyczność, co utrudnia jej zdolność do akomodacji, prowadząc do problemów z ostrością wzroku na różnych dystansach.

Czym dokładnie jest katarakta? To zjawisko polega na zmatowieniu soczewki, które skutkuje rozproszeniem i pochłanianiem światła, sprawiając, że widzenie staje się rozmyte lub nieostre. W skrajnych przypadkach może dojść do znaczącego upośledzenia wzroku, a nawet całkowitej ślepoty.

Najczęstszą przyczyną katarakty oka jest starzenie się organizmu. Pogorszenie wzroku jest powolne i często początkowo niezauważalne, jednak z czasem może znacząco wpłynąć na zdolność do wykonywania codziennych czynności.

Poza naturalnym procesem starzenia istnieją również inne czynniki, które mogą przyczyniać się do rozwoju katarakty. Do przyczyn zaćmy należą urazy oka oraz choroby ogólnoustrojowe, takie jak cukrzyca. Ponadto stosowanie niektórych leków, w szczególności kortykosteroidów (używa się ich do leczenia szerokiej gamy stanów zapalnych i autoimmunologicznych), również może sprawić, że pojawi się zaćma. Podłoża tej choroby są różnorodne i niekoniecznie wiążą się wiekiem pacjenta, dlatego warto regularnie badać wzrok.

Dlaczego powstaje zaćma? Katarakta oczna może mieć wiele przyczyn, które sprawiają, że jest to zjawisko złożone i wieloaspektowe.

• Najczęściej spotykana zaćma starcza jest bezpośrednio związana z procesem starzenia się organizmu. Ta odmiana choroby dotyka głównie osób w podeszłym wieku, odzwierciedlając naturalne procesy zachodzące w organizmie.
• Katarakta wrodzona występuje u niemowląt i małych dzieci. Jej przyczyny mogą być różnorodne, obejmując czynniki genetyczne, choroby matki w ciąży (takie jak zakażenia wewnątrzmaciczne) czy stosowanie przez nią niektórych leków. Zmętnienie soczewki oka w tym przypadku pojawia się już w okresie płodowym.
• Zaćma wtórna to zmętnienie torebki tylnej. Jest ona związana z migracją, proliferacją i różnicowaniem komórek nabłonka soczewki. Zjawisko to najczęściej dotyka centralnej osi wzroku.

Istnieje również podział ze względu na lokalizację zmętnienia – wyróżniamy wówczas zaćmę korową, jądrową i podtorebkową tylną. Katarakta korowa dotyka obwodu soczewki, podczas gdy jądrowa dotyczy centralnej części oka. Z kolei zaćma podtorebkowa tylna, jak sama nazwa wskazuje, obejmuje jej tylną część.

Początkowe symptomy zaćmy na oku mogą być subtelne i łatwo przypisywane zmęczeniu, co sprawia, że choroba ta często pozostaje długo niezauważona. Wśród objawów, które powinny zwrócić naszą uwagę, znajduje się pogorszenie ostrości wzroku, co pacjenci często opisują jako widzenie jak przez zamgloną szybę. Efekt ten może być zauważalny zarówno przy próbie skupienia wzroku na obiektach znajdujących się w bliskiej, jak i dalekiej odległości.

Problemy z widzeniem w nocy oraz zwiększona wrażliwość na odblaski to kolejne objawy zaćmy. Osoby cierpiące na to schorzenie często zauważają, że ich widzenie w słabo oświetlonych pomieszczeniach lub po zmroku jest znacznie gorsze niż dawniej, a silne źródła światła (takie jak reflektory nadjeżdżających samochodów) mogą powodować dyskomfort i oślepienie.

Zmiany w postrzeganiu kolorów to kolejny charakterystyczny symptom katarakty. Objaw ten sprawia, że barwy mogą wydawać się mniej intensywne, wyblakłe lub nawet zniekształcone.