Zaćma brunatna to specyficzny rodzaj zmętnienia soczewki oka, charakteryzujący się jej ciemnym, „brudnym” zabarwieniem. Ta postać katarakty powoduje stopniowe pogarszanie widzenia, wpływając na jakość odbieranych obrazów. W artykule przyjrzymy się bliżej przyczynom powstawania tej choroby, jej charakterystycznym objawom oraz możliwościom leczenia, które pozwalają przywrócić pełną przejrzystość soczewki i poprawić komfort życia pacjenta.

Zaćma brunatna – co to?

W miarę rozwoju zaćmy brunatnej soczewka nabiera żółtobrązowego koloru, co stopniowo obniża jakość widzenia. Choroba ta występuje najczęściej u osób starszych, szczególnie po 60. roku życia, jednak może również pojawić się w wyniku urazu lub jako skutek innych chorób. Zmiany w soczewce, typowe dla tego rodzaju katarakty, wiążą się z odkładaniem pigmentu, co powoduje jej ciemnienie. Ten typ zaćmy rozwija się powoli, a jej postępujące brunatnienie widoczne jest gołym okiem. Jedną z najczęściej występujących form zaćmy brunatnej jest zaćma jądrowa, która rozwija się w centralnej części soczewki, prowadząc do krótkowzroczności i czasowej poprawy widzenia z bliska na początkowych etapach.

Jakie symptomy wskazują na rozwój zaćmy brunatnej?

Katarakta brunatna cechuje się szeregiem objawów, które z czasem coraz bardziej ograniczają zdolność widzenia. Jednym z pierwszych symptomów jest zamglenie obrazu, które sprawia, że widzenie staje się rozmyte i niewyraźne. Wraz z postępem choroby osoby mogą zauważyć trudności z widzeniem w nocy oraz w warunkach słabego oświetlenia, co wynika z obniżonej przepuszczalności światła przez soczewkę. Charakterystyczne dla tego rodzaju zaćmy brunatne zabarwienie soczewki sprawia, że kolory wydają się mniej intensywne, a ich tonacja może wyglądać na wyblakłą lub żółtawą.

Dodatkowym objawem jest wzmożona wrażliwość na światło, co skutkuje uczuciem oślepienia promieniami słonecznymi lub przy intensywnym oświetleniu sztucznym. Pacjenci z zaawansowaną postacią zaćmy brunatnej mogą także doświadczać zjawiska podwójnego widzenia (diplopii) oraz pojawiania się aureoli wokół źródeł światła, co dodatkowo ogranicza komfort widzenia i utrudnia codzienne funkcjonowanie. Postępująca zaćma brunatna wpływa negatywnie na wykonywanie podstawowych czynności, takich jak czytanie, prowadzenie pojazdów czy rozpoznawanie twarzy. W zaawansowanym stadium choroby obraz może stać się na tyle zamglony, że pacjent jest w stanie dostrzegać jedynie ogólne kształty i kontury, bez możliwości rozróżniania szczegółów.

Przyczyny rozwoju katarakty brunatnej

Zaćma brunatna jest schorzeniem, które najczęściej rozwija się w wyniku naturalnych procesów starzenia organizmu. Po 60. roku życia struktura soczewki ulega zmianom, które mogą prowadzić do jej brązowienia i stopniowej utraty przejrzystości. Choć to główna przyczyna, istnieją również inne czynniki, które mogą przyspieszyć powstanie tego rodzaju katarakty. Jednym z nich jest długotrwała ekspozycja na promieniowanie UV, która, bez odpowiedniej ochrony oczu, przyspiesza procesy starzenia.

Choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca, także mają wpływ na rozwój zaćmy brunatnej. U osób z zaburzeniami metabolizmu glukozy dochodzi do zmian w strukturze soczewki, co zwiększa jej podatność na mętnienie. Również urazy mechaniczne oka mogą przyczyniać się do powstania tego schorzenia. Kolejnym czynnikiem ryzyka jest długotrwałe stosowanie sterydów, zwłaszcza w formie leków przeciwzapalnych, które wpływają na strukturę oka.

Predyspozycje genetyczne również odgrywają istotną rolę w rozwoju zaćmy brunatnej – osoby, w których rodzinie występowały przypadki katarakty, mają większe prawdopodobieństwo pojawienia się choroby.

Jak przebiega diagnostyka zaćmy brunatnej?

Diagnostyka zaćmy brunatnej rozpoczyna się od kompleksowego badania okulistycznego, którego celem jest ocena wpływu schorzenia na jakość widzenia pacjenta. Pierwszym krokiem w tym procesie jest sprawdzenie ostrości wzroku. Kolejnym istotnym etapem jest wykorzystanie lampy szczelinowej, która umożliwia dokładną analizę struktury soczewki i ocenę charakterystycznych zmian, takich jak zmętnienia i brunatne zabarwienie.

W trakcie wizyty lekarz może również przeprowadzić pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego, zwany tonometrią, aby wykluczyć inne schorzenia, takie jak jaskra. W przypadku, gdy soczewka jest mocno zmętniała i ogranicza widoczność wnętrza oka, pomocne mogą być badania obrazowe, na przykład ultrasonografia (USG), które pozwalają na dokładniejsze zobrazowanie struktur wewnętrznych. Ostateczna diagnoza zaćmy brunatnej jest stawiana na podstawie wyników badań okulistycznych oraz zgłaszanych przez pacjenta objawów.

Praktyczne porady dla pacjentów przed operacją katarakty brunatnej

Przygotowanie do zabiegu usunięcia zaćmy brunatnej wymaga szczególnej uwagi i przestrzegania kilku ważnych zaleceń. Przede wszystkim chory powinien przestać nosić soczewki kontaktowe co najmniej 1-2 tygodnie przed planowanym terminem operacji. W dniu zabiegu zaleca się zjedzenie lekkiego posiłku, unikanie alkoholu oraz napojów zawierających kofeinę, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia niepożądanych reakcji. Pacjentki proszone są o zrezygnowanie z makijażu, biżuterii i kosmetyków pielęgnacyjnych. Warto również założyć wygodne, łatwe do zdjęcia obuwie i odzież, aby ułatwić przygotowanie do zabiegu.

Jak wygląda leczenie zaćmy brunatnej?

Zaćmę brunatną leczy się za pomocą operacji chirurgicznej. Zabieg ten polega na usunięciu zmętniałej soczewki i zastąpieniu jej sztuczną, co pozwala na przywrócenie przejrzystości widzenia. Standardową stosowaną metodą jest fakoemulsyfikacja, w której wykorzystuje się ultradźwięki do rozdrobnienia zmienionej chorobowo soczewki. Rozbite fragmenty są następnie usuwane przez małe nacięcie w rogówce.

Operacja przeprowadzana jest w warunkach ambulatoryjnych, w znieczuleniu miejscowym, co oznacza, że pacjent nie musi być hospitalizowany i może opuścić placówkę tego samego dnia. Cały zabieg trwa zwykle od 15 do 30 minut, co czyni go stosunkowo krótką i bezpieczną procedurą.

Regularne badania oczu – ważny element profilaktyki dla seniorów

Regularne wizyty u okulisty stanowią istotny element profilaktyki i dbania o zdrowie oczu, zwłaszcza w przypadku osób starszych, które są bardziej podatne na choroby oczu, takie jak zaćma brunatna. Wczesne wykrycie zmian w soczewce umożliwia lekarzowi podjęcie odpowiednich kroków, aby zapobiec dalszemu pogorszeniu widzenia. Systematyczne badania pozwalają także monitorować postęp już zdiagnozowanych schorzeń i dostosować plan leczenia do aktualnych potrzeb pacjenta.